Burgerlijke moed versus brutalisatie
Onlangs heeft een nieuwsbericht uit de VS me sprakeloos gemaakt. Daarna keek en filmde een groep tieners tussen 14 en 18 jaar een man die verdronk in een vijver. De video, die laat zien hoe de man voor zijn leven worstelt, werd na het incident geüpload naar Facebook. Naast de vreselijke beelden, toont de soundtrack van de video de tieners die de verdrinkende man uitschelden en bespotten. "Niemand zal je helpen, stomme trut. Je had daar niet naar binnen moeten gaan?
Dit alles gebeurde met het persbureau in Florida, een Amerikaanse staat waar het niet verlenen van hulp geen strafbaar feit is. Alleen het feit dat de adolescenten het incident niet bij de autoriteiten hebben gemeld, is in strijd met de wetten van Florida.
Waarom ben ik zo geschokt door het nieuws van deze dood? Eigenlijk zou het moeten vervagen van het achtergrondgeluid van de dagelijkse rapporten van gruwelen. De dood is alomtegenwoordig in het nieuws, omlijst door sport-, weer- en lotnummers. Nee, het is het gedrag van de tieners dat me zo verbluft maakt, of beter gezegd, hun niet-gedrag. Ik probeer me de situatie voor te stellen. Een mens verdrinkt voor mijn ogen. Is het geen menselijk automatisme om de drenkeling te helpen? Een spontane, sterke impuls? Blijkbaar niet iedereen.
Over de motieven van de adolescenten, die liever hun mobiele telefoon trekken als de man om te helpen, kan alleen worden gespeculeerd. We weten niets over hun oorsprong, of het nu vormende ervaringen van geweld waren of welke sociale achtergrond ze hebben. Was er een onheilspellende groepsdynamiek of was het onder invloed van drugs? Allemaal pure speculatie. Maar één ding is duidelijk: hun gedrag onthult een mate van brutaliteit die meer dan beangstigend is.
Waarom schrijf ik zoiets op TheFruitAndFlowerBasket, confronteer ik recepten en grappige life-hacks met zo'n echte horror? Toegegeven, ik aarzelde over dit onderwerp. Maar toen dacht ik: hier zijn duizenden sociaal betrokken, ruimdenkende en ruimdenkende mensen onderweg. Als al deze mensen zich verzetten tegen de toenemende brutalisering van onze wereld, kan dat een verschil maken.
De kans dat we als getuige in een vreselijke situatie terechtkomen, zoals ik hierboven heb beschreven, is gelukkig erg klein. Maar of het nu Florida of Castrop-Rauxel is: situaties die onze dappere interventie vereisen, zijn overal. Dan is er een veelbesproken onroerend goed gevraagd, dat iedereen zou willen, maar bijna niemand weet, of hij het echt heeft in geval van nood: burgerlijke moed. De term bestaat uit de woorden civil (Latin civilis, bourgeois) en moed (Frans? Courage?). Burgermoed is waarschijnlijk het beste.
Wat betekent burgerlijke moed?
Volgens politicoloog Gerd Meyer zijn er drie vormen van morele moed:
- Voor iets werken. Dit gebeurt meestal zonder acute druk om te handelen, bijvoorbeeld wanneer individuen of een groep werken voor het behoud van bepaalde normen en waarden (strijd tegen radicalisme, enz.).
- Vecht terug. Hier bestaat een acute druk om te handelen. Wanneer iemand bijvoorbeeld wordt aangevallen, misbruikt of gepest, verdedigt hij zichzelf.
- Interventie. Ook hier is er een hoge druk om te handelen. In de meeste gevallen is het een reactie op een onvoorziene situatie en de dreiging van een andere (bijvoorbeeld wanneer een groep tieners een dakloze aanvalt).
De meesten van ons associëren waarschijnlijk burgerlijke moed met het derde punt, interventie. Maar hoe is het zinvol om in te grijpen?
Gedragscode
Om in een noodgeval niet in een soort van angst te vervallen, is het nuttig om van tevoren mogelijke opties voor actie aan te pakken. Wat moet ik doen als ik getuige ben van een gevecht, getuige ben van een overval of zie dat een weerloze persoon wordt lastiggevallen? Hoe moet ik handelen zonder mezelf in gevaar te brengen? Het moment waarop vraag is naar onze interventie kan niet worden voorspeld en zal nooit naar schema F gaan. Desalniettemin zijn er een aantal gedragsregels die van toepassing zijn in bijna alle dreigingsscenario's.
